Precz z czerwonymi!

źródło: Wikipedia

Z chwilą wybuchu I wojny światowej Zakaukazie i Azja Środkowa stanęły w ogniu. Front kaukaski był obszarem zaciekłych walk Rosji i Turcji.

źródło: AFP

Ostatecznie kres walce zbrojnej na Zakaukaziu położyło OGPU, które od połowy lat 20. XX w. dokonywało regularnych czystek, uderzając głównie w tamtejsze elity i duchownych.

źródło: AFP

W Azji Środkowej, po stłumieniu powstania basmaczy, bolszewicy zmuszeni byli do daleko idących ustępstw na rzecz meczetów i sądów szariackich.

Rosja Radziecka szybko odbudowała kolonialne wpływy na Zakaukaziu i w Azji Środkowej, ale antykomunistyczny ruch oporu działał tam aż do końca lat 30. XX w. Partyzantka basmaczy była śmiertelnym zagrożeniem dla komunistycznych aktywistów, a nawet sił OGPU i NKWD.

Południowy Kaukaz, zwany Zakaukaziem, wszedł w orbitę rosyjskich wpływów pod koniec XVIII w., gdy carski dwór otworzył rozdział imperialnej geopolityki w basenach mórz Czarnego i Kaspijskiego. W toku kilku wojen Rosja zabrała Persji i Turcji Carstwo Kachetii i Kartwelii (Gruzję), chanaty azerbejdżańskie oraz północną Armenię. Zakaukazie było niezwykle ważnym korytarzem transportowym, którego zdobycie otwierało drogę podboju Azji Środkowej, a następnie Indii. Taką strategię, zwaną w Petersburgu indyjskim projektem, wyznaczył Piotr I. Indie, czyli cesarstwo Mogołów, a potem perła w koronie brytyjskiego imperium, były niespełnionym celem i mirażem kolejnych carów, choć kolonizacja Kaukazu i Azji Środkowej i tak się opłaciły. Rosja zyskała wspólną granicę z „chorym człowiekiem Azji", czyli cesarstwem chińskim, od którego z powodu słabości Pekinu odrywała całe prowincje. Petersburg postąpił identycznie z wasalnymi terytoriami Persji, podporządkowując sobie pod koniec XIX w. chanaty Chiwy (Chorezmu) i Buchary, co przesunęło granice imperium na linię Afganistanu, Doliny Fergańskiej i Pamiru. Nabytki kolonialne Rosji, odpowiadające terytoriom współczesnych nam: wschodniego Kazachstanu, Kirgistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i Tadżykistanu, zostały podzielone na gubernię...